Bij het proces van opstellen van de primitieve begroting zijn de diverse begrotingsposten beoordeeld op juistheid en volledigheid. Verder zijn de investeringsplanning en bijbehorende financieringsbehoefte herberekend en de mutaties in reserves en voorzieningen zijn opnieuw bepaald.
In onderstaande tabel is het financiële resultaat samengevat. Daarna volgt een toelichting van de verschillende posten.
(bedragen x € 1.000) | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 |
|---|---|---|---|---|
Begrotingsresultaat na behandeling van de kadernota | 0 | -5.428 | -2.137 | -2.411 |
Wijzigingen maart t/m juli 2024 (en raadsbrief) | 1.679 | 2.013 | 2.159 | 2.200 |
Startbegroting Begroting 2025 | 1.679 | -3.415 | 22 | -211 |
Autonome ontwikkelingen | 1.419 | 1.253 | 1.452 | 2.835 |
Kapitaallasten | 5.344 | 3.753 | 1.594 | -655 |
Neutrale wijzigingen | 0 | 0 | 0 | 0 |
Ontwikkeling loonkosten | -22 | 30 | -172 | -172 |
Indexaties | -1.605 | -1.442 | -1.964 | -3.010 |
Mutaties Begroting 2025 | 5.136 | 3.594 | 909 | -1.002 |
Totaal | 6.815 | 179 | 930 | -1.214 |
* De wijzigingen maart t/m juli 2024 betreffen de ontwikkelingen uit de raadsbrief bij de meicirculaire 2024 d.d. 19 juni 2024.
Autonome ontwikkelingen
In de kadernota 2025 waren enkele autonome ontwikkelingen nog op PM-posten geplaatst, die inmiddels verder zijn uitgewerkt. Daarnaast zijn er een aantal nieuwe autonome ontwikkelingen toegevoegd. Voor meer details, zie paragraaf 2.3 Autonome ontwikkelingen.
Kapitaallasten
De categorie kapitaallasten bestaat uit de onderdelen kapitaallasten 2025, treasury en verrekening stelpost. De onderdelen worden hierna toegelicht.
Kapitaallasten 2025
In de begroting 2025 zijn de kapitaallasten opgenomen op basis van de activamodule. Hierbij is rekening gehouden met een bijstelling in de verwachte fasering van uitgaven. Het voordeel ontstaat hoofdzakelijk door fasering van de projecten en gevolge van de nieuwe nota activabeleid. In de nieuwe nota activabeleid is de wijze van afschrijven en activeren gewijzigd wat een groot effect heeft op 2025. Daarnaast ontstaat er in 2025 ook een voordeel op de volgende projecten:
- € 600.00 vrijval kapitaallasten voor het Integraal Huisvestings Plan binnensport (IHP)
- € 300.000 vrijval budget voor de verbouwing van de Handelsweg
Verrekening stelpost
In de kadernota was al een voordeel op de kapitaallasten opgenomen, die als stelpost is verwerkt. Door een nieuw voordeel op de kapitaallasten kan deze stelpost nu worden verrekend. Dit komt neer op een totaalbedrag van circa € 2 miljoen.
Treasury
Doordat er minder financieringsbehoefte is (fasering van de projecten), waardoor we minder geld hoeven te lenen, ontstaat er een voordeel op het taakveld Treasury. Het voordeel op taakveld Treasury bedraagt voor 2025 +/- € 1,9 miljoen.
Neutrale wijzigingen
In bovenstaande tabel, waar het financiële resultaat staat samengevat, staat de post neutrale wijzigingen. Dit zijn budgetneutrale wijzigingen die niet inhoudelijk van aard zijn en per saldo geen geld kosten. Soms gaat het over wijzigingen binnen één programma, in andere gevallen zijn de wijzigingen programma-overstijgend.
Ontwikkeling loonkosten | ||||
|---|---|---|---|---|
Bedragen x € 1.000 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 |
Overhead | 864 | 864 | 864 | 864 |
Loonkosten | - 1.246 | - 1.169 | - 1.345 | - 1.345 |
Doorverdeling projecten/Grex | 2.879 | 2.854 | 2.828 | 2.828 |
Doorverdeling loonkosten | - 2.519 | - 2.519 | - 2.519 | - 2.519 |
Totaal | -22 | 30 | -172 | -172 |
Bij de begroting worden de loonkosten en bijbehorende doorbelastingen herberekend. Op de loonkosten heeft een klein nadeel van circa € 22.000 plaatsgevonden voor jaarschijf 2025.
In de begroting worden loonkosten inclusief overhead doorbelast naar projecten en grondexploitaties. Niet alle begrote loonkosten kunnen worden doorbelast. Dit is in de jaarrekening 2023 ook tot uitdrukking gekomen. De verwachting is dat in de komende jaren meer doorbelast kan worden naar projecten.
Kredieten
De belangrijkste wijzigingen betreffen:
- Investeringen openbare verlichting 2025-2028
- GRP 2024-2028
Een nadere toelichting van de investeringskredieten staat in paragraaf 2.7 van de financiële begroting beschreven.
Indexaties*
Soort indexatie | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 |
|---|---|---|---|---|
(Bedragen x € 1.000) | ||||
Prijsverschil zorgkosten Jeugdhulp | - 1.000 | - 1.000 | - 1.000 | - 1.000 |
Indexatie beleidsbudget Re-inegratie | - 444 | - 623 | - 808 | - 986 |
Areaal OZB - structureel effect vanuit 2024 | 213 | 236 | 250 | -13 |
Extra rijksmiddelen voor indexatie kosten WMO | 600 | 1.200 | 1.800 | |
Indexaties - lijn in de begroting meerjarig (baten) | 36 | 103 | 239 | 384 |
Indexaties - lijn in de begroting meerjarig (lasten) | -411 | -757 | -1.845 | -3.195 |
Totaal indexaties | -1.606 | -1.441 | -1.964 | -3.010 |
Prijsverschil zorgkosten Jeugdhulp
De gehanteerde prijzen die zorgaanbieders voor het product Jeugdhulp berekenen zijn hoger dan de door ons gehanteerde indexeringen. Er is sprake van een aanpassing van de systematiek van de OVA-index naar reële prijs Jeugdwet op basis van de Algemene Maatregel van bestuur. Dit kost in 2024 een bedrag van € 1 miljoen extra, het geen structureel is voor 2025 en verder.
Indexatie Beleidsbudget Re-integratie
Deze post is in de kadernota als PM post meegenomen en in de begroting financieel verwerkt. Menso ontvangt jaarlijks voor de uitvoering van de taken een lumpsumbudget van de gemeente Emmen. Van de totale contractwaarde wordt het bedrag voor gesloten beurs (Menso ontvangt dienstverlening van Emmen ter hoogte van een bepaalde waarde) niet uitbetaald. Het overige deel wordt op voorschotbasis per kwartaal uitbetaald en aan het einde van het jaar afgerekend.
Tot 2024 werden alleen loonkosten en bepaalde bedrijfsvoering middelen geïndexeerd. In de huidige situatie wordt voor rijksbudgetten zoals RMC/VSV en Inburgering de landelijke ontwikkelingen in het budget gevolgd en reeds doorgezet naar Menso. Re-integratie budgetten worden sinds 2018 niet geïndexeerd.
Areaal OZB - structureel effect vanuit 2024
In het boekjaar 2024 is er een hogere opbrengst OZB als gevolg van hoger areaal (meer woningen). Het structureel effect hiervan is doorgerekend. In de meerjarenbegroting is in de doorrekening ook rekening gehouden met 0% indexatie.
Extra rijksmiddelen voor indexatie kosten WMO
Voor hogere kosten WMO krijgen gemeenten vanaf 2026 tot en met 2029 extra rijksmiddelen ad € 75 miljoen cumulatief per jaar. Voor ons is dit ongeveer € 600.000 per jaar. Door middel van een stelpost houden we rekening met deze extra inkomsten die jaarlijks dus met € 600.000 oploopt.
Indexaties - lijn in de begroting meerjarig doorgetrokken (baten en lasten)
Voor de baten en lasten binnen de begroting is beoordeeld of de percentages voor indexaties realistisch zijn. Daarbij houden we rekening met de mogelijke relatie met de aangepaste indexatiesystematiek in het gemeentefonds naar Prijs Bruto Binnenlands Product.
Er zijn voor de volgende categorieën indexacties meegenomen.
Progr. | Effect bijstelling Indexatie baten | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | Index |
|---|---|---|---|---|---|---|
(Bedragen x € 1.000) | ||||||
2 | Marktgelden | 0 | 0 | 0 | 4 | 2,5% |
7 | Begraven | 3 | 6 | 29 | 52 | 2,5% |
10 | ICT - BOCE / RUD / De Toegang etc. | 35 | 98 | 211 | 327 | 2,5% |
div. | Overige | - 1 | - 1 | 0 | 1 | |
Totaal effect bijstelling indexatie baten | 36 | 103 | 239 | 384 | ||
Progr. | Effect bijstelling Indexatie lasten | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | Index |
4 | Leerlingenvervoer | 0 | 0 | 0 | - 87 | 4,2% |
7 | Beheer wegen | - 1 | - 73 | - 146 | - 121 | 2,5% |
7 | Beheer wegen (kunstwerken) | - 9 | - 9 | - 9 | 25 | 2,5% |
7 | Onderhoud groen | - 3 | - 5 | - 76 | - 316 | 4,0% |
7 | Onderhoud landschap | - 7 | - 15 | - 41 | - 98 | 4,0% |
8 | Subsidie Atlas | 0 | 1 | 1 | - 93 | 7-5% |
8 | Subsidie Bibliotheek | - 150 | - 85 | - 18 | 17 | 2,5% |
9 | De Toegang | 0 | - 40 | - 177 | - 317 | 2,5% |
9 | WMO-huishoudelijke hulp | - 8 | - 15 | - 199 | - 205 | 3,0% |
9 | WMO-begeleiding | - 1 | - 2 | - 55 | - 156 | 5,0% |
9 | WMO - dagbesteding begeleiding | - 59 | - 30 | - 37 | - 22 | 2,5% |
9 | Beschermd wonen - PGB | 1 | 1 | 0 | - 115 | 5,0% |
9 | Jeugdhulp | - 178 | - 461 | - 1.051 | - 1.582 | 4,0% |
div. | Overige | 5 | - 24 | - 36 | - 124 | |
Totaal effect bijstelling indexatie lasten | -411 | -757 | -1.845 | -3.195 | ||
Structureel begrotingsresultaat
(bedragen x € 1.000) | Begroting 2025 | Begroting 2026 | Begroting 2027 | Begroting 2028 |
|---|---|---|---|---|
Saldo van baten en lasten | 7.496 | -1.348 | -134 | -639 |
Mutaties reserves | -681 | 1.527 | 1.064 | -575 |
Begrotingsresultaat | 6.815 | 179 | 930 | -1.214 |
Waarvan: Incidenteel saldo | 13.704 | 3.026 | 1.338 | 2.047 |
|---|---|---|---|---|
Structureel begrotingsresultaat | 20.519 | 3.205 | 2.268 | 833 |
Incidenteel saldo
Het incidenteel saldo voor 2025 bedraagt € 13,7 miljoen Een uitgebreide toelichting op de incidentele baten en lasten is in paragraaf 1.2 van de Financiële begroting opgenomen.
PM Posten vanuit de kadernota
Onderstaande PM Posten Autonome ontwikkeling (AO) en Nieuw beleid (NB) vanuit de kadernota zijn niet nader uitgewerkt.
2025 | 2026 | 2027 | 2028 | ||
8 | Meerjaren begroting Facet gerelateerd aan huisvesting | PM | PM | ||
|---|---|---|---|---|---|
8 | Zorgplicht bibliotheken | PM | PM | PM | PM |
9 | Aframen eigen bijdrage CAK (Wmo) | PM | PM | PM | |
10 | Herijking gemeentefonds | PM | PM | PM | PM |
10 | Rijksmiddelen dichten ravijn | PM | PM | PM | |
10 | Stimuleren aantrekkelijk werkgeverschap | PM | PM | PM | PM |
8 Meerjaren begroting Facet gerelateerd aan huisvesting (NB)
De voorgenomen verhuizing van Facet naar het Mondriaanplein draagt bij aan de ontwikkeling van Facet naar een hedendaagse en toekomstbestendige maatschappelijk-educatieve bibliotheek. Naar verwachting zal deze ontwikkeling, ondanks het verkrijgen van rijksmiddelen gekoppeld aan de zorgplicht, niet kostendekkend gerealiseerd kunnen worden in relatie tot de exploitatie. De gevolgen van deze ontwikkeling voor de meerjarenbegroting (ten behoeve) van Facet wordt in nadere besluitvorming betrokken.
8 Zorgplicht bibliotheken (AO)
In 2026 gaat door een wijziging van de Bibliotheekwet een zorgplicht gelden. Dat betekent dat gemeenten de wettelijke taak krijgen om ervoor te zorgen dat inwoners toegang hebben tot een volwaardige bibliotheek. Hiervoor is vanaf 2025 jaarlijks ongeveer € 54 miljoen beschikbaar. Om gemeenten beter te laten groeien naar de zorgplicht is de inzet vanuit het Rijk om een overgangsregeling in te stellen in 2025 en 2026. Dit bestaat naar verwachting uit van een basisbedrag per gemeente dat wordt aangevuld met een bedrag per inwoner. Op dit moment wordt nog gewerkt aan de regeling met als gevolg dat de definitieve verdeelsleutel onder gemeenten nog dient te worden vastgesteld. In dit kader is dit vooralsnog op PM gezet.
9 Aframen eigen bijdrage CAK (WMO) (AO)
De eigen bijdrage WMO lijkt de afgelopen jaren structureel lager uit te vallen dan begroot.
10 Herrijking gemeentefonds (AO)
In 2023 is een herverdeling gemeentefonds doorgevoerd. De tijd tot aan de meicirculaire 2025 wordt gebruikt voor aanvullend landelijk onderzoek voor verdere aanpassingen van de herverdeling.
De volgende onderzoeken lopen of zijn gepland:
• Grootstedelijkheid
• Stapeling problemen in sociaal domein
• Overige eigen middelen (OEM)
• Cluster Bestuur en ondersteuning
Voor onze gemeente heeft de herverdeling 2023 gunstig uitgepakt met een voordeel dat meerjarig oploopt tot circa € 4 miljoen per jaar, hetgeen ook in de begroting is verwerkt. Door het aanpassen van de herverdeling kunnen er financiële effecten optreden. Deze kunnen we nu nog niet inschatten en zetten we op PM.
10 Rijksmiddelen dichten ravijn (AO)
Zoals bekend is er vanaf 2026 sprake van een korting op de rijksmiddelen in het gemeentefonds van circa € 3 miljard. Dit staat ook wel bekend als “het ravijn”. Onderdeel van dit ravijn is de opschalingskorting ad € 675 miljoen. De opschalingskorting is inmiddels vervallen hetgeen ook in onze begroting is verwerkt. Daarmee resteert een korting van € 2,3 miljard. Voor onze gemeente is dit omgerekend een bedrag van afgerond € 15 miljoen structureel. De VNG is in onderhandeling met het Rijk over het dichten van het ravijn. Onderdeel van de onderhandelingen is ook de wijze van indexeren van het gemeentefonds. Vanaf 2026 is er een nieuwe indexatie-systematiek op basis van ontwikkeling van het Bruto Binnenlands Product. De VNG bepleit om de kosten uit het sociaal domein met een andere (hogere) index te indexeren. Dit omdat deze zorgkosten Jeugd en WMO sterker stijgen van het BBP. De gesprekken over het ravijn worden bemoeilijkt door de zorgelijke stand van de rijksfinanciën. Bij het verschijnen van de Miljoenennota zal blijken of het nieuwe Kabinet gemeenten tegemoet is gekomen. Voor nu zetten we deze ontwikkeling op PM.
10 Stimuleren aantrekkelijk werkgeverschap (NB)
Gezien de in het bestuurlijk voorwoord vermelde toenemende arbeidsmarktkrapte, die ook de gemeente Emmen raakt, is het extra noodzakelijk dat onze gemeente aantrekkelijk werkgever is en blijft. Daarvoor zullen we alle zeilen moeten bijzetten. Voor planvorming is meer tijd nodig.